درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
تشخیص و درمان بیش فعالی یک موضوع مهم و حساس است که نیاز به توجه و دقت ویژه‌ای دارد. در این مقاله، به بررسی علائم، روش‌های تشخیص و درمان‌های مختلف این اختلال می‌پردازیم. اگر شما نیز به دنبال شناخت بهتر این اختلال و راهکارهای موثر برای درمان آن هستید، تا پایان این نوشتار همراه ما باشید.
بیش فعالی یا اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان است که می‌تواند بر روی تحصیل، روابط اجتماعی و روحیه کودکان تأثیر بگذارد. شناخت زودهنگام و درمان مناسب این اختلال می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد و خانواده او کمک کند. به همین دلیل در این مقاله، سعی داریم تا در تمامی جنبه‌های این موضوع بصورت جامع و کامل پردازش کنیم.
تعریف و علائم بیش فعالی
تعریف اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
بیش فعالی یک اختلال روانی است که مشخصه آن عدم توجه، بی‌قراری و رفتارهای تکانشی است. این اختلال معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. طبق معیارهای DSM-5، برای تشخیص ADHD، باید حداقل شش علامت از دسته‌های اصلی عدم توجه، بیش‌فعالی و تکانش‌گری در کودک وجود داشته باشد که تأثیر قابل توجهی بر روی عملکردهای روزمره وی داشته باشد.
ADHD به سه نوع عمده تقسیم می‌شود: نوع کم‌توجه، نوع بیش‌فعال-تکانشی و نوع ترکیبی. نوع کم‌توجه به فقدان توجه و تمرکز اشاره دارد، در حالی که نوع بیش‌فعال-تکانشی شامل شدیدتر بودن علائم بهتر و رفتارهای پرتحرک است. هر کدام از این انواع نیاز به روش‌های خاص برای تشخیص و درمان دارند.
درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
علائم رایج در کودکان مبتلا به بیش فعالی
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است علائمی نظیر عدم توجه، فراموشکاری، بی‌قراری، پریشانی، حرکت مداوم و عدم توانایی در انتظار نوبت را نشان دهند. این علائم می‌توانند به مشکلاتی در مدرسه و روابط اجتماعی منجر شوند. برای مثال، کودکانی که کمبود توجه دارند ممکن است در کلاس درس به راحتی حواسشان پرت شود یا تکالیف خود را نیمه‌کاره رها کنند.
از دیگر علائم می‌توان به رفتارهای تکانشی مثل صحبت کردن بی‌وقفه، قطع کردن صحبت دیگران و انجام کارهای خطرناک بدون فکر کردن اشاره کرد. این رفتارها می‌تواند باعث بروز صدمات جسمی و مشکلات اجتماعی در کودک شود.
درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
روش‌های تشخیص بیش فعالی
معیارهای تشخیصی برای ADHD
تشخیص ADHD نیاز به ارزیابی‌های دقیق و استفاده از معیارهای خاص دارد. اولین قدم در فرآیند تشخیص، ارزیابی تاریخچه پزشکی و روانی کودک است. متخصصین روان‌پزشکی معمولاً با استفاده از معیارهای DSM-5 و مصاحبه‌های دقیق با والدین و معلمان کودکان، به تشخیص دقیق‌تری دست می‌یابند.
علاوه بر ارزیابی‌های اولی، معمولاً از پرسشنامه‌ها و مقیاس‌های استاندارد برای سنجش عملکرد کودک در زمینه‌های مختلف مانند توجه، رفتار و عملکرد تحصیلی استفاده می‌شود. این ابزارها می‌توانند به پزشکان کمک کنند تا الگوهای رفتاری کودک را بهتر شناسایی کنند و در نهایت به تشخیص صحیح برسند.
تست‌ها و ارزیابی‌های روانشناختی
تست‌های روانشناختی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای ارزیابی کودکان مبتلا به ADHD هستند. این تست‌ها عمدتاً شامل مقیاس‌های ارزیابی رفتار و آزمونهای شناختی می‌شوند. تست‌ها معمولاً توسط روانشناسان انجام می‌شود و هدف اصلی آنها، شناسایی نقاط قوت و ضعف کودک در زمینه‌های مختلف است.
برخی از معروف‌ترین تست‌ها شامل آزمونهای استنسل، آزمونهای توجه و تمرکز و آزمونهای ارزیابی رفتار هستند. نتایج این ارزیابی‌ها به پزشکان و مشاوران در ارائه یک برنامه درمانی متناسب با نیازهای کودک کمک می‌کند.
درمان‌های دارویی برای بیش فعالی
انواع داروها و مکانیسم‌های اثرشان
درمان‌های دارویی یکی از راه‌های اصلی برای مدیریت علائم ADHD هستند. داروهای معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: محرک‌ها و غیرمحرک‌ها. محرک‌ها شامل متیل فنیدات و آمفتامین‌ها هستند که معمولاً تأثیر سریعتری دارند. این داروها به افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز کمک کرده و در نتیجه توجه و تمرکز کودک را بهبود می‌بخشند.
از طرف دیگر، داروهای غیرمحرک مانند اتوموکستین معمولاً به عنوان گزینه‌های جایگزین برای کودکانی که نمی‌توانند از محرک‌ها استفاده کنند، در نظر گرفته می‌شوند. این داروها به طور معمول عوارض جانبی کمتری دارند و می‌توانند به تدریج اثرات مثبت خود را نشان دهند.
عوارض جانبی داروها
در حالی که داروهای ADHD می‌توانند به شکل قابل توجهی علائم را بهبود ببخشند، اما باید توجه داشت که هر دارویی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. برخی از این عوارض شامل بی‌خوابی، کاهش اشتها، تغییرات خلقی و تحریک‌پذیری هستند. بنابراین، والدین باید به دقت رفتار کودک را تحت نظر قرار دهند و در صورت بروز عوارض جانبی شدید یا نگران‌کننده، با پزشک مشاوره کنند.
علاوه بر این، نظارت بر دوز دارو و تطابق آن با نیازهای کودک نیز اهمیت زیادی دارد. پزشک معالج ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو بر اساس واکنش کودک به درمان داشته باشد.
درمان‌های غیر دارویی بیش فعالی
تکنیک‌های رفتاری و روانشناختی
درمان‌های غیر دارویی برای ADHD معمولاً شامل تکنیک‌های رفتاردرمانی و روانشناختی هستند. این روش‌ها می‌توانند به کودک کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی، خودتنظیمی و کنترل رفتار را یاد بگیرد. رفتاردرمانی به والدین و معلمان کمک می‌کند تا رفتارهای مثبت را تقویت کرده و رفتارهای منفی را کاهش دهند.
تکنیک‌های روانشناختی نیز شامل مشاوره فردی و گروهی می‌شوند که می‌توانند به کودک در فهم مشکلات خود و بهبود روابط اجتماعی‌اش کمک کنند. این درمان‌ها معمولاً به همراه درمان‌های دارویی استفاده می‌شوند و می‌توانند تأثیرات مثبت قابل‌توجهی در بهبود وضعیت کودک داشته باشند.
درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
نقش مشاوره و درمان‌های گروهی
مشاوره و درمان‌های گروهی می‌توانند به کودکان مبتلا به ADHD این امکان را بدهند که با دیگران در موقعیت‌های مشابه ارتباط برقرار کنند و تجارب خود را به اشتراک بگذارند. این نوع از درمان‌ها به ویژه در ایجاد مهارت‌های اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس کودک موثر است. همچنین، والدین نیز می‌توانند از مشاوره بهره‌مند شوند تا بهترین روش‌های مدیریت و ارتباط با کودکشان را یاد بگیرند.
نقش خانواده در درمان بیش فعالی
آموزش والدین و مهارت‌های ارتباطی
آموزش‌ها به والدین می‌تواند نقشی حیاتی در فرایند درمان کودکانی که مبتلا به ADHD هستند، ایفا کند. والدین باید توانایی شناخت مشکلات کودکشان و ارزیابی فراز و فرودهای رفتاری او را داشته باشند. آموزش تکنیک‌ها و استراتژی‌های مدیریت رفتار، می‌تواند به والدین کمک کند تا در ایجاد محیط خانوادگی مثبت‌تر اقدام کنند.
علاوه بر این، بهبود مهارت‌های ارتباطی والدین می‌تواند به تقویت روابط عاطفی خانواده و کاهش استرس‌های روزمره کمک کند. والدینی که در مدیریت و ارتباط با کودک خود آموزش دیده‌اند، معمولاً نسبت به نیازها و احساسات کودک حساس‌تر هستند و می‌توانند به شیوه‌ای مثبت‌تر با چالش‌ها و مشکلاتی که ممکن است پیش بیاید، مواجه شوند.
درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
چگونه والدین می‌توانند حمایت کنند؟
والدین باید نقش فعالی در درمان کودک خود ایفا کنند. ایجاد ساختارهای روزانه، تعریف روال‌های مشخص و تشویق کودک به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی از جمله روش‌هایی است که والدین می‌توانند به کار گیرند. همچنین، فراهم‌آوردن یک محیط آرام و کمتر پرتنش می‌تواند به کودکان کمک کند تا به راحتی تمرکز کنند و خود را کنترل نمایند.
توجه به نیازهای عاطفی و روانی کودک نیز بسیار مهم است. به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربیات، گوش دادن به مشکلات کودک و ایجاد فضایی امن برای بیان احساسات می‌تواند به تقویت رابطه والد-کودک کمک کند و اثرات مثبت قابل توجهی بر روند درمان بگذارد.
درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
برنامه‌های آموزشی و حمایتی
نقش معلمان در شناسایی و کمک به کودکان
معلمان نقش کلیدی در شناسایی زودهنگام و حمایت از کودکان مبتلا به ADHD دارند. آگاهی از علائم این اختلال به معلمان کمک می‌کند تا در صورت مشاهده مشکلات توجه یا رفتار، به والدین مشاوره دهند و در کنار آنها باشند. بنابراین، همکاری میان معلمان و والدین امری ضروری است.
علاوه بر این، معلمان می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های آموزشی خاص، به کاهش رفتارهای منفی کمک کرده و محیطی حمایتی برای یادگیری فراهم کنند. این اقدام می‌تواند شامل تغییرات ساده‌ای در روش‌های تدریس و ارزیابی باشد که به برطرف کردن نیازهای خاص کودک کمک می‌کند.
منابع و برنامه‌های آموزشی موثر
مواردی وجود دارد مانند برنامه‌های آموزشی مخصوص مربوط به ADHD که می‌توانند به کودکان و والدین کمک کنند. این برنامه‌ها معمولاً شامل آموزش مهارت‌های اجتماعی، تکنیک‌های مدیریت رفتار و روش‌های مقابله با استرس هستند. شرکت در کارگاه‌ها، گروه‌های حمایتی و برنامه‌های آموزشی می‌تواند به خانواده‌ها و کودکان اطمینان بخشد که در مسیر درمان به درستی گام بر می‌دارند.
علاوه بر این، اینترنت و منابع آنلاین هم می‌توانند به والدین و معلمان در به دست آوردن اطلاعات و استراتژی‌های موثر برای مدیریت ADHD کمک کنند. این منابع به ایجاد شبکه‌های حمایتی کمک می‌کند و والدین و مربیان را تشویق می‌کند که در این مسیر با هم همکاری کنند.
تغییرات سبک زندگی برای کنترل بیش فعالی
اهمیت تغذیه مناسب
تغذیه نقش بسزایی در سلامت روان و جسم کودک دارد و می‌تواند تأثیرات مستقیمی بر علائم ADHD بگذارد. مطالعات نشان می‌دهند که برخی از غذاها و افزودنی‌های غذایی می‌توانند در تشدید علائم ADHD مؤثر باشند. بنابراین، والدین باید در انتخاب غذا برای کودکان خود دقت کنند و غذایی متنوع و غنی از مواد مغذی ارائه دهند.
غذاهای سرشار از امگا-3، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌توانند به بهبود تمرکز و توانایی‌های شناختی کمک کنند. از طرفی مصرف غذاهای شیرین، قندهای تصفیه‌شده و کافئین باید به حداقل برسد تا از تأثیرات منفی آنها بر رفتار کودک جلوگیری شود.
نقش ورزش و فعالیت‌های بدنی
ورزش منظم و فعالیت‌های بدنی نه تنها به بهبود وضعیت جسمی کودک کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اثرات مثبتی بر روی سلامت روان او نیز داشته باشد. فعالیت‌های جسمی باعث آزادسازی هورمون‌هایی مانند دوپامین و سروتونین می‌شوند که در بهبود خلق و خوی فرد مؤثرند.
از آنجاییکه کودکان مبتلا به ADHD معمولاً انرژی زیادی دارند، فراهم کردن فرصت‌هایی برای فعالیت‌های بدنی مانند ورزشی در محیط‌های آزاد می‌تواند به کنترل رفتارهای تکانشی و بی‌قراری کمک کند. بازی‌های گروهی و برنامه‌های ورزشی نیز می‌توانند به کودکان مهارت‌های اجتماعی را یاد بدهند و تعاملات مثبت را تقویت کنند.
پیشگیری از بیش فعالی در دوران کودکی
عوامل پیشگیری کننده
پیشگیری از بروز ADHD معمولاً به شیوه‌های مراقبت از دوران بارداری و زایمان مرتبط است. به‌کارگیری شیوه‌های زندگی سالم از جمله تغذیه متوازن، دوری از مصرف مواد مضری نظیر الکل و مواد مخدر در دوران بارداری می‌تواند به سلامت روانی کودک کمک کند و خطر ابتلا به ADHD را کاهش دهد.
علاوه بر این، توجه به محیط زندگی نوزاد، دوری از استرس‌های شدید و قرار ندادن نوزاد در معرض مواد سمی جلوی بروز مشکلات رفتاری را خواهد گرفت. به همین ترتیب، محیط‌های خانوادگی باورپذیر و امن می‌توانند از بروز فشارها و اضطراب‌ها در دوران رشد کودک جلوگیری کنند.
نقش مراقبت‌های بارداری و زایمان
مراقبت‌های صحیح در دوران بارداری و زایمان نیز اهمیت ویژه‌ای دارند. مراجعه به پزشک و معاینات منظم در دوران بارداری می‌تواند تأثیرات مثبتی در جلوگیری از عواقب منفی علائم ADHD داشته باشد. همچنین زایمان‌های طبیعی و مؤثر و توجه به نیازهای جسمی و روانی مادر نیز از عواملی هستند که به سلامت روانی کودک بعد از تولد کمک می‌کنند.
فرایند پایش و ارزیابی درمان
چگونه پیشرفت درمان را بررسی کنیم؟
پس از شروع درمان، پایش و ارزیابی منظم پیشرفت کودک از اهمیت خاصی برخوردار است. والدین و متخصصان باید به طور دوره‌ای وضعیت کودک را ارزیابی کنند و تغییرات رفتاری یا روحی او را مورد توجه قرار دهند. این ارزیابی به صورت جلسات مشاوره و مصاحبه‌های منظم انجام می‌شود تا از روش‌های درمانی مؤثر و تغییرات لازم در آنها اطمینان حاصل شود.
علاوه بر این، استفاده از مقیاس‌های استاندارد برای اندازه‌گیری علائم و عملکردهای مختلف کودک در خلال جلسات مشاوره، می‌تواند به درک بهتر میزان تأثیرگذاری درمان کمک کند.
نقش بازخورد در فرآیند درمان
بازخورد مؤثر از سوی والدین، معلمان و خود کودک در فرآیند درمان دارای اهمیت زیادی است. این اطلاعات به متخصصان در تنظیم و بهبود برنامه‌های درمانی کمک کرده و امکان شناسایی مناطق نیاز به توجه بیشتر را فراهم می‌آورد. بازخورد‌ها می‌توانند شامل تجربیات روزمره کودک، رفتار در مدرسه و تعاملات اجتماعی او باشند و به طراحی برنامه‌های مداخله‌ای بهتر کمک نمایند.
درمانگر بیش فعالی در شرق تهران
سوالات متداول درباره بیش فعالی
آیا بیش فعالی قابل درمان است؟
بله، بیش فعالی قابل درمان است. با تشخیص درست و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند به سطح بالایی از بهزیستی و توسعه‌ی شناختی دست یابند. درمان‌های ترکیبی شامل داروها، روانشناختی و رفتاری می‌تواند کمک شایانی به مدیریت علائم کند.
چگونه بیش فعالی تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص ADHD معمولاً با بررسی تمام تاریخچه پزشکی، ارزیابی‌های مختلف و مشاوره با والدین و معلمان انجام می‌شود. استفاده از معیارهای مشخص و معیارهای تشخیصی استاندارد مانند DSM-5
زهرا وحیدی
عضو سازمان نظام روانشناسي و مشاوره ايران
عضو انجمن روانشناسي مطالعات سالمندي ايران
مشاوره روانشناسي تلفني ، آنلاين و حضوري
درمانگر کودک و نوجوان
مشاور در بحرانهاي خيانت و طلاق،غربالگري طلاق
تربيت جنسي
تشخيص و درمان بيش فعالي، اضطراب،وسواس و افسردگي
فرزند پروري، بازي درماني
بهنازقهرمانی نژاد
عضونظام‌روانشناسی
عضو انجمن عصب روانشناسی ایران
مشاوره آنلاین روانشناسی
درمانگر زوج وخانواده
مشاوره پیش از ازدواج
کودک ونوجوان
درمان اختلالات خلقی وشخصیت مشاوره حضوری وتلفنی
شهین پنیری
کاندیدای دکتری روانشناسی
عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران
عضو انجمن روانشناسی ایران
مشاوره پیش از ازدواج
درمان اختلالات روانشناختی (اضطراب ،افسردگی ، وسواس)
رواندرمانگری (ACT,CBT)
خانواده درمانی ،زوج درمانی ،سالمند
مشاوره تربیتی ،تحصیلی کودک و نوجوان
سنجش و ارزیابی هوش ،استعداد ،شخصیت
مشاوره پیشگیرانه ودرمان تبعات روانشناختی طلاق و سوگ
انجام کلیه تست ها و آزمون ها
آزمونهای شخصیت (mmpiفرم کوتاه و بلند، ۵ عاملی نئو ، ۱۶ عاملی کتل)
انتظار از ازدواج
آمادگی به اعتیاد
وسواس فکری ،عملی پادوا
تفسیر نقاشی کودکان ،آزمون هوش کودکان (گودیناف )
هوش وکسلر
آدرس: شعبه تهرانپارس : فلکه اول تهرانپارس، خيابان اميري طائمه( گلبرگ شرقي ) بين تقاطع رشيد و باقري، پلاک 95، واحد 3 تلفن : 77760350 / 77760381/ 77760368